Առաջադրանքներ՝ մայիսի 2-ից 8-ը

Ալյումին, Aluminum(Al), 13

Խումբը, պարբերական համակարգը- 13, 3

Ատոմային զանգվածը- 26,982

Ատոմի կառուցվածքը, բաղադրությունը, էլեկտրոնային բանաձևը,Վալենտականությունը և օքսիդացման աստիճանը: Ալյումինը  IIIA խմբի տարր է: Ատոմի արտաքին էներգիական մակարդակում կա 3 էլեկտրոնև դրանցից երկուսը զույգված են: Միացություններ առաջացնելիս՝ այդ ատոմը հիմնական վիճակից հեշտությամբ անցնում է գրգռված վիճակի, որին համապատասխանում են չզույգված երեք էլեկտրոն: Բնական ալյումինը բաղկացած է ²⁷Al մեկ նուկլիդից։ Վալենտային էլեկտրոնները երեքն են։ Արտաքին էլեկտրական շերտի դասավորվածությունն է 3s²p¹։ Գործնականում բոլոր միացություններում օքսիդացման աստիճանը +3 է (եռավալենտ) և 3 վալենտականություն։

Ալյումինի նեյտրալ ատոմի շառավիղը 0.143 նմ է, իսկ Al³⁺ իոնինը՝ 0.057 նմ։ Ալյումինի խտությունը 2,7 գ/սմ³ է։ Մոտ 3 անգամ թեթև է երկաթից և պղնձից, սակայն բավական ամուր է։ Ալյումինը հալվում է 600 °C ջերմաստիճանում։ Տարածվածությամբ ալյումինը մետաղների մեջ գրավում է առաջին տեղը և կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 7 %–ը։

Տարածվածությունը բնության մեջ: Բնության մեջ ալյումինը ամենատարածված մետաղական տարրն է: Ազատ վիճակում չի հանդիպում: Ալյումին պարունակող հիմնական հանքանյութերն են՝Բոքսիտ և Կավ:

Բոքսիտ՝Al₂O₃⋅nH²O

Կավ՝Al₂O₃⋅2SiO₂⋅2H₂O

Ֆիզիկական հատկությունները: Ալյումինը թեթև մետաղ է , արծաթափայլ, հալման ջերմաստիճանը՝ 660℃, եռում է 2450℃ ջերմաստիճանում, օժտված է մեծ էլեկտրա- և ջերմահաղորդականությամբ: Պլաստիկ է. մետաղական ալյումինից հեշտությամբ լար է ձգվում և փայլաթիթեղ գլանվում: Հալված ալյումինը լուծում է այլ մետաղներ և ոչ մետաղներ` թեթև ու կայուն համաձուլվածքներ առաջացնելով:

ρ=2,7գ/սմ³

Քիմիական հատկությունները: Ալյումինը շատ ակտիվ մետաղ է․ մետաղների ակտիվության շարքում տեղադրված է անմիջապես ալկալիական և հողալկալիական մետաղներից հետո:

Ոչ մետաղների հետ ալյումինը հեշտությամբ է փոխազդում` հատկապես փոշի վիճակում: Ռեակցիան սկսելու համար տաքացում է պահանջվում, բայց հետո ընթանում է արագ` անջատելով մեծ քանակությամբ ջերմություն.

2AI+3Br₂=2AIBr₃− բրոմիդ

2AI+3S=AI₂S₃− սուլֆիդ

4AI+3C=AI₄C₃− կարբիդ

2AI+N₂=2AIN− նիտրիդ

Ալյումինի փոշին յոդի հետ փոխազդում է սենյակային ջերմաստիճանում՝ միայն ջրի առկայությամբ, որը կատալիզատորի դեր է կատարում:

2Al+3I₂=2AlI₃

Ալյումինն օդում շատ կայուն է և սովորական ջերմաստիճանում փոփոխության չի ենթարկվում, քանի  որ այդ պայմաններում ալյումինի մակերեսը պատվում է շատ կայուն օքսիդային թաղանթով, որը պաշտպանում է մետաղը հետագա օքսիդացումից: Սակայն ալյումինի փոշին կամ բարակ թիթեղը, մինչև 700℃ տաքացնելիս, այրվում է` արձակելով օքսիդի շիկացած շիթեր:

4AI + 3Օ₂ = 2AI₂Օ₃

Սենյակային ջերմաստիճանում ալյումինը ջրի հետ չի փոխազդում օքսիդային շերտի պատճառով: Սակայն այդ թաղանթը վերացնելիս ալյումինը փոխազդում է ջրի հետ` հիդրօքսիդ առաջացնելով.

2AI + 6H₂O = 2AI(OH)₃ + 3H₂↑

Ալյումինը լավ լուծվում է նոսր թթուներում:

Ալյումինի օքսիդը երկդիմի օքսիդ է, ուստի փոխազդում է և՛ թթուների, և՛ հիմքերի հետ.

AI₂O ₃+ 6HCI = AICI₃ + 3H₂O

AI₂O ₃+ 2NaOH  = 2NaAIO₂ + H²O